Στην τέταρτη έκδοση του “Συντάκτη Ύλης”, που κυκλοφόρησε την περασμένη Άνοιξη από τις Εκδόσεις Μπαρμπουνάκη, πρόσθεσα το κεφάλαιο Στον αστερισμό της Τεχνητής Νοημοσύνης, στο οποίο υπογραμμίζεται: Η Τ/Ν αντί να αντικαταστήσει θέσεις εργασίας, αλλάζει τη φύση τους. Εργασίες που ουσιαστικά εκτελούνται μηχανικά και χωρίς να απαιτείται «ενεργή συμμετοχή» του ανθρώπου αυτοματοποιούνται. Για παράδειγμα ένας δημοσιογράφος μπορεί να αξιοποιήσει την Τ/Ν για έρευνα και ανάλυση δεδομένων, αντί να αναλώνεται σε χρονοβόρες αναζητήσεις.
Σε επίρρωση, δυο μήνες μετά το Reporter Magazine Ιουλίου 2025 -περιοδικό που εκδίδεται από το https://www.reporter.gr –, σε οκτασέλιδο αφιέρωμά του με τίτλο “Η Τεχνητή Νοημοσύνη στην υπηρεσία της φαντασίας”, γράφει:
Σε ό,τι αφορά τη δική μας δουλειά, τη δημοσιογραφία και τα media, ένας καλός δημοσιογράφος δεν αντικαθίσταται από την τεχνητή νοημοσύνη.
Το επιτόπιο ρεπορτάζ, δεν μπορεί να γίνει από την τεχνητή νοημοσύνη. Δεν μπορεί να εντοπίσει τις πηγές πού υπάρχουν εκτός διαδικτύου, ούτε να εισάγει στην ανάλυση της κάποιο φαινομενικά άσχετο γεγονός ή στοιχείο του ρεπορτάζ. Ούτε φυσικά μπορεί να πάρει την ευθύνη του ρεπορτάζ και να υποστεί τις νομικές επιπτώσεις. Αυτά τα κάνουν οι δημοσιογράφοι και ο εκδότης. Οι οποίοι όμως διευκολύνονται πάρα πολύ από την τεχνητή νοημοσύνη σε μεγάλο μέρος της καθημερινής τους δουλειάς.
Για παράδειγμα, στην άμεση εύρεση και συσχέτιση δεδομένων. Αν θες να συγκρίνεις την τιμή του χρυσού με την τιμή του πετρελαίου ή την τιμή της σόγιας με την τιμή του ρυζιού, ή την αξία των σπάνιων γραμματοσήμων με τις τιμές των βιολιών Stradivarius για παράδειγμα, ή όλα μαζί σε ένα διάγραμμα, πρακτικά ήταν ανέφικτο πριν την τεχνητή νοημοσύνη.
Τώρα είναι πανεύκολο, έχεις την απάντηση σε ένα λεπτό. Και φυσικά υπάρχει και το ζήτημα τι συμπέρασμα βγάζει ο καθένας από αυτά τα στοιχεία, πώς τα χρησιμοποιεί, με τι στυλ τα γράφει, αν προσθέτει χιούμορ ή δράση κλπ.
Η δημοσιογραφική δουλειά δεν τελειώνει με την τεχνητή νοημοσύνη, διευκολύνεται πάρα πολύ και μπορεί να γίνει πολύ καλύτερη διότι απελευθερώνει τον δημοσιογράφο από τη «χαμαλοδουλειά» και του επιτρέπει να δημιουργήσει καλύτερο περιεχόμενο. Φαντάζομαι ότι σε κάθε επάγγελμα θα υπάρχουν παρόμοιες συνθήκες, κίνδυνοι και ευκαιρίες. Γενικά όμως θεωρώ ότι η τεχνητή νοημοσύνη θα προσφέρει δυνατότητες πού δεν υπήρχαν, θα περιορίσει τον κόπο και τον χρόνο της «χαμαλοδουλειάς» και τελικά θα συμβάλει στην βελτίωση του αποτελέσματος σε κάθε κλάδο, απαιτώντας από τους εργαζόμενους συνεισφορά κυρίως σε φαντασία και κριτική ικανότητα.
Στις αμέσως επόμενες σελίδες αυτού του τεύχους, επιχειρούμε να δούμε τρόπους χρήσης της τεχνητής νοημοσύνης σε διάφορα επαγγέλματα. Και το κάνουμε με τη βοήθεια της τεχνητής νοημοσύνης, πράγμα πού αποδεικνύει πόσο μπορεί να βοηθήσει τον κλάδο μας, δηλαδή τη δημοσιογραφία και τις εκδόσεις.
Δείτε εδώ ολόκληρο το τεύχος του περιοδικού.
Και το επιμύθιο: Αντί να αντικαθιστά τον άνθρωπο, η να ΤΝ λειτουργεί ως «έξυπνος» σύμμαχος, αυξάνοντας την παραγωγικότητα και ενισχύοντας τη δημιουργικότητα. Στη δημοσιογραφία και τα μέσα ενημέρωσης, η ΤΝ χρησιμοποιείται για τη συλλογή, επεξεργασία και παρουσίαση πληροφοριών. Εφαρμογές όπως η αυτόματη δημιουργία περιλήψεων, η ανάλυση συναισθήματος ή ακόμη και η παραγωγή ειδήσεων με βάση δεδομένα, επιτρέπουν στους δημοσιογράφους να εξοικονομήσουν χρόνο και να επικεντρωθούν στην ερευνητική δημοσιογραφία.
Μετάβαση χωρίς προκλήσεις δεν γίνεται
Αναλυτικότερα, στην εισαγωγή του αντίστοιχου κεφαλαίου του βιβλίου – (σελ. 59), σημειώνω: Όσο η AI – ή Τ/Ν, επί το ελληνικότερον – εξελίσσεται, γεννιούνται δικαιολογημένα σημαντικά ερωτήματα, όχι μόνο για το μέλλον της εργασίας, αλλά και την κοινωνική μας οργάνωση. Η τεχνολογία αυτή δεν αλλάζει απλώς τον τρόπο που ζούμε, αλλά ανατρέπει τον τρόπο που δουλεύουμε. Ωστόσο, ένα εργαλείο αν έχεις τη γνώση και την τεχνοτροπία να το χρησιμοποιείς, μπορεί να αποτελέσει σημαντικό σύμμαχο στη δουλειά σου. Ένας από τους κυριότερους φόβους, όμως, είναι ότι η Τ/Ν θα μειώσει δραματικά τις θέσεις εργασίας. Σημαντικό είναι όμως να θυμόμαστε πως η τεχνολογία είναι το μέσον, όχι ο σκοπός.
Η αλήθεια πάντως είναι πολύ πιο σύνθετη· η ιστορία μας δείχνει ότι κάθε τεχνολογική επανάσταση αρχικά δημιούργει ανησυχίες, αλλά τελικά οδηγεί σε αύξηση της παραγωγικότητας και δημιουργία νέων επαγγελμάτων. Οι μηχανές, από την εκβιομηχάνιση μέχρι σήμερα, αντικατέστησαν εργασίες που βασίζονταν στη φυσική δύναμη, αλλά ταυτόχρονα δημιούργησαν νέες θέσεις σε τομείς που τότε ήταν αδιανόητοι. Η Τ/Ν αντί να αντικαταστήσει θέσεις εργασίας, αλλάζει τη φύση τους. Επαναλαμβανόμενες εργασίες, εργασίες που ουσιαστικά εκτελούνται μηχανικά και χωρίς να απαιτείται «ενεργή συμμετοχή» του ανθρώπου αυτοματοποιούνται. Έτσι απελευθερώνονται θέσεις εργασίας και το προσωπικό μπορεί να απορροφηθεί σε δημιουργικότερες και πιο αποτελεσματικές θέσεις.
Για παράδειγμα, ένας δημοσιογράφος μπορεί να αξιοποιήσει την Τ/Ν για έρευνα και ανάλυση δεδομένων, αντί να αναλώνεται σε χρονοβόρες αναζητήσεις, όπως ένας τραπεζικός υπάλληλος μπορεί να επικεντρωθεί στη συμβουλευτική και την εξυπηρέτηση πελατών αντί για γραφειοκρατικές διαδικασίες.
Η μετάβαση φυσικά αυτή δεν γίνεται χωρίς προκλήσεις. Χρειάζεται εκπαίδευση και προσαρμογή. Τα εκπαιδευτικά συστήματα οφείλουν να αναπροσαρμόσουν το εκπαιδευτικό υλικό και προγράμματά τους και να εστιάσουν στην ανάπτυξη δεξιοτήτων, όπως η κριτική σκέψη, η δημιουργικότητα και η τεχνολογική εξοικείωση. Η συνεργασία των κυβερνήσεων, των επιχειρήσεων και των ακαδημαϊκών ιδρυμάτων είναι κρίσιμη για να διασφαλιστεί ότι κανείς δεν θα μείνει πίσω και δεν θα γνωρίσει αποκλεισμό.
Σε ό,τι αφορά στην παράμετρο γλώσσα, ο καθηγητής Γ. Μπαμπινιώτης έχει επισημάνει: «Η τεχνητή νοημοσύνη μπορεί να περιορίσει τη σχέση με τη γλώσσα ή και με τη σκέψη»· συμπληρώνοντας ωστόσο ότι «δεν μπορεί να λειτουργήσει χωρίς έτοιμο υλικό. Δεν αντικαθιστά τον άνθρωπο χωρίς υλικό από άνθρωπο και συνεπώς δεν μπορεί να δουλέψει».